A. CACBON MONOXIT

I. Tính chất vật lý:

- CO là chất khi, không màu, không mùi

- Là khí độc

II. Tính chất hoá học:

1. CO là oxít không  tạo muối (oxít trung tính): 

- Ở t^o thường, CO không tác dụng với H₂O, axít, kiềm.

2. Tính khử:

* CO cháy trong oxi hoặc không khí:

                                                                          _{+2                  +4}

CO + O₂    →  CO₂

* Tác dụng với nhiều oxít  kim loại (đứng sau Zn)

3CO + Fe₂O₃  →    3CO₂ + 2Fe

III. Điều chế:            

1. Trong PTN:

HCOOH  →    CO + H₂O

2. Trong CN:

                                                                   t^o ~ 1050^oC

C + H₂O       →        CO + H₂ (khí than ướt)

CO₂ + C→     2CO (khí than khô)

B. CACBON ĐIOXIT

I. Tính chất vật lý:

- CO₂ là chất khí không màu, ít tan trong nước

- CO₂ rắn gọi là "nước đá khô"

II. Tính chất hoá học:

a. CO₂ là khí không duy trì sự sống và sự cháy: 

- CO2 không cháy nên được sử dụng trong các bình chữa cháy

* Lưu ý: không sử dụng CO2 dập tắt đám cháy Mg do

2Mg + CO₂ → 2MgO + C

b. CO₂ là oxít axít:

- Tan trong nước tạo H₂CO₃.

CO_2(k) + H₂O_(l)  ⇔ H₂CO₃ (dd).

- Tác dụng với dung dịch bazơ:

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃↓(trắng) + H₂O (Nhận biết CO₂)

2CO₂ + Ca(OH)₂ → Ca(HCO₃)₂

Xét quá trình CO₂ + OH^- → HCO₃^-

                      CO₂ + 2OH^- → CO₃^2- + H₂O

Đặt t = $\frac{n_{O{H}^{-}}}{n_{C{O}_2}}$ . Khi đó:   +) Với t<=1: tạo muối HCO₃^-

                                         +) Với 1 < t < 2: tạo 2 muối 

                                         +) Với t >=2: tạo muối CO₃^2- 

III. Điều chế:

1. Trong PTN:

CaCO₃ +2HCl→ CaCl₂+CO₂+ H₂O.

2. Trong CN: 

CaCO₃ → CaO + CO₂

C. AXIT CACBONIC VÀ MUỐI CACBONAT

I. Axít cacbonic:

* H₂CO₃ là axít 2 nấc rất yếu, kém bền phân huỷ thành CO₂ và H₂O.

H₂CO₃ ⇔ H⁺ + HCO₃^-

HCO₃^- ⇔ H⁺ + CO₃ ^2-

* Tác dụng với dd kiềm tạo ra muối

   Trung hoà: Na₂CO₃, CaCO₃…

   Axít: NaHCO₃, Ca(HCO₃)₂…

 II. Muối cacbonat:

1. Tính chất:

a. Tính tan:

- Muối cacbonat: đa số không tan trong nước trừ muối của K, Na, NH₄⁺

- Muối hidrocacbonat: tan hết.

b. Tác dụng với axít:

NaHCO₃ + HCl → NaCl + CO₂ + H₂O

HCO₃^- + H⁺ → CO₂ + H₂O

K₂CO₃ + 2HCl → KCl+CO₂ + H₂O

CO₃^2- + 2H⁺ → CO₂ + H₂O

* Lưu ý: Khi có 2 dung dịch Na2CO3 và HCl.

- Nếu rót từ từ dung dịch Na2CO3 vào HCl thì bọt khí xuất hiện nhiều ngay từ ban đầu do

CO₃^2- + 2H⁺ → CO₂↑ + H₂O

- Nếu rót từ từ dung dịch HCl vào Na2CO3 thì ban đầu có ít bọt khí, sau đó bọt khí thoát ra rất nhiều do

CO₃^2- + H⁺ → HCO₃^- (chưa có khí)

HCO₃^-+ H⁺ → CO₂↑ + H₂O

c. Tác dụng với dd kiềm:

- Muối hidrocacbonat tác dụng với dd kiềm.

NaHCO₃ + NaOH → Na₂CO₃ + H₂O

HCO₃^- + OH^- → CO₃^2- + H₂O

d. Phản ứng nhiệt phân:

* Muối cacbonat tan: Không bị nhiệt phân.

* Muối cacbonat không tan: Bị nhiệt phân tạo ra  oxít kim loại + CO₂.

VD:

MgCO_3(r)  →  MgO_(r) + CO_2(k)

* Muối hidrocacbonat: Nhiệt phân tạo ra CO₃^2- + CO₂ + H₂O.

VD:

2NaHCO_3(r)  → Na₂CO_3(r) + CO₂ + H₂O

2. Ứng dụng:

- CaCO₃ (đá vôi) được dùng trong nhiều ngành công nghiệp

- NaHCO₃: thuốc dạ dày, bột Baking Soda,..