I. Định nghĩa và phân loại:

1. Định nghĩa:

- Ankađien là hiđrocacbon mạch hở có hai nối đôi C = C trong phân tử.

- Công thức phân tử chung của các ankađien là  C_nH_{2n -2} ( n ≥ 3)

2. Phân loại:

Dựa vào vị trí tương đối của hai liên kết đôi, chia ankađien thành 3 loại:

*  Hai liên kết đôi liền nhau:

CH₂=C= CH - CH₂ -CH₃

* Hai liên kết đôi cách nhau một liên kết đơn (ankađien liên hợp hay đien liên hợp).

   CH₂ = CH – CH = CH₂

* Hai liên kết đôi cách nhau từ hai liên kết đơn trở lên.

  CH₂ = CH – CH₂ – CH = CH₂

II. Tính chất hoá học: ( xét với hai ankađien liên hợp quan trọng là buta-1,3-đien và iso pren)

1. Phản ứng cộng:

a. Cộng hiđro

CH₂ = CH – CH = CH₂ + 2H₂  $\stackrel{Ni, t°}{\to }$  CH₃–CH₂–CH₂–CH₃

CH₂ = CH–CH = CH₂ +H_{2 $\stackrel{Ni, t°}{\to }$} CH₃–CH₂ –CH=CH₂ (cộng 1,2)

CH₂ = CH – CH = CH₂ + H_{2  $\stackrel{Ni, t°}{\to }$}  CH₃ -CH =CH-CH₃ (cộng 1,4)

b. Cộng halogen và hiđro halogenua

     Với tỉ lệ mol 1:1, ở nhiệt độ thấp thì ưu tiên tạo thành sản phẩm cộng -1,2 ; ở nhiệt độ cao thì ưu tiên tạo ra sản phẩm cộng -1,4. Nếu dùng dư tác nhân (Br₂, Cl₂...) thì chúng có thể cộng vào cả 2 liên kết C=C.

CH₂=CH–CH=CH₂ +2Br₂ → CH₂Br –CHBr – CHBr–CH₂Br

$$\begin{gathered} 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 \\ C{H}_2=CH-CH=C{H}_2 + B{r}_2\to C{H}_{2}Br-CHBr-CH=C{H}_2 + C{H}_{2}Br-CH=CH-C{H}_{2}Br \end{gathered}$$

                                             ở -80$°$C:         80%                                                          20%

                                              ở 40$°$C :          20%                                                          80%
  

$$\begin{gathered} 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 \\ C{H}_2=CH-CH=C{H}_2 \stackrel{+HBr}{\to } C{H}_3-CHBr-CH=C{H}_2 + C{H}_3-CH=CH-C{H}_{2}Br \end{gathered}$$

                                        ở -80$°$C:              80%                                                20%

                                         ở 40$°$C :              20%                                                  80%

2. Phản ứng trùng hợp:

 Quan trọng là trùng hợp buta -1,3- đien, với điều kiện xt Na, t⁰, p thích hợp tạo ra cao su buna ( polibutađien)

      Khi có mặt chất xúc tác, ở nhiệt độ và áp suất thích hợp, buta-1,3-đien và isopren tham gia phản ứng trùng hợp chủ yếu theo kiểu cộng -1,4 tạo thành các polime mà mỗi mắt xích có chứa 1 liên kết đôi ở giữa :

                        n CH₂ = CH – CH = CH₂    $\stackrel{t°, xt, p}{\to }$   (–CH₂–CH= CH–CH₂–)_n

                                   butađien                                             polibutađien

3. Phản ứng oxi hoá:

a. Oxi hoá hoàn toàn:

2C₄H₆ + 11O₂ →  8CO₂ + 6H₂O

b. Oxi hoá không hoàn toàn:

Buta -1,3-đien và isopren cũng làm mất màu dd brom và thuốc tím tương tự anken

III. Điều chế:

* Điều chế  buta- 1,3-đien:

- Từ butan hoặc buten bằng cách đề hiđro hoá.

CH₃ – CH₂ – CH₂ – CH_{3  $\stackrel{Ni, t°}{\to }$} CH₂ = CH –CH = CH₂ + 2H₂

* Điều chế isopren bằng cách tách hiđro  từ isopentan ( lấy từ dầu mỏ).

IV. Ứng dụng:

 Sản phẩm trùng hợp của buta -1,3-đen hoặc từ  isopren điều chế được polibutađien hoặc poli isopren có tính đàn hồi cao dùng để sản xuất cao su ( cao su buna, cao su isopren…)