1. Định nghĩa, cấu tạo và danh pháp

1.1. Định nghĩa

Amino axit là loại hợp chất hữu cơ tạp chức mà phân tử chứa đồng thời nhóm amino (-NH₂) và nhóm cacboxyl (-COOH). Ví dụ : H₂N-CH₂-COOH; 

1.2. Cấu tạo phân tử

                    (H₂N)_x - R(COOH)_y

Khi: x = y ta có amino axit trung tính, quỳ tím không đổi màu.

       x > y ta có amino axit có tính bazơ, quỳ tím hóa xanh.

       x < y ta có amino axit có tính axit, quỳ tím hoá đỏ.

1.3. Danh pháp

a) Tên thay thế

       Axit + amino + tên axit cacboxylic tương ứng

Ví dụ: H₂N - CH₂COOH: Axit aminoetanoic

b) Tên bán hệ thống

       Axit + vị trí nhóm NH₂(α, β, γ,...) + amino + tên axit cacboxylic tương ứng

Ví dụ:

        H₂N(CH₂)₅COOH: Axit ε - aminocaproic (điều chế tơ capron)

        H₂N(CH₂)₆COOH: Axit ω - aminoenantoic (điều chế tơ enang)

c) Tên thông thường

        H₂N - CH₂ - COOH: Glyxin. Kí hiệu Gly

2. Tính chất vật lí

-Là chất rắn, kết tinh, không màu, vị ngọt, dễ tan trong nước không tan trong các dung môi không phân cực, nhiệt độ nóng chảy khoảng 220$°$C- 290$°$C

3. Tính chất hóa học

3.1. Phân li trong dung dịch (tính axit - bazơ của dung dịch amino - axit)

         H₂N - RCOOH  H₂N - RCOO^- + H⁺  H₃N⁺ - RCOO^-

3.2. Tính chất lưỡng tính

a) Tác dụng với dung dịch bazơ (do phân tử có nhóm COOH)

         H₂N - RCOOH + NaOH →  H₂N - RCOONa + H₂O

Ví dụ :  

        H₂NCH₂COOH + NaOH → H₂NCH₂COONa + H₂O

b) Tác dụng với dung dịch axit (do phân tử có nhóm NH₂)

        H₂N - RCOOH + HCl → ClH₃N - RCOOH

Ví dụ :  

       H₂N-CH₂COOH + HCl → ClH₃N - CH₂COOH

3.3. Phản ứng este hoá

       H₂N - RCOOH + C₂H₅OH  H₂N - RCOOC₂H₅ + H₂O

3.4. Phản ứng của nhóm NH₂ với HNO₂

      H₂N - CHR - COOH + HONO $\to$ HO - CHR - COOH + N₂↑ +H₂O

Phản ứng này dùng đế định lượng amino axit.

3.5. Phản ứng trùng ngưng tạo peptit

- Peptit là những amit được hình thành bằng cách ngưng tụ hai hay nhiều phân tử $\alpha$-aminoaxit. Liên kết giữa hai $\alpha$-aminoaxit được gọi là liên kết peptit

4. Ứng dụng

+ Các amino axit tự nhiên (hầu hết là a - amino axit) là những hợp chất cơ sở để kiến tạo nên các loại protein của cơ thể sống.

+ Một số amino axit được dùng phổ biến trong đời sống như axit glutamic làm thuốc bổ thần kinh, muối mononatri glutamat làm bột ngọt.

+ Các amino axit có nhóm thế NH2 từ vị trí số 6 trở lên là nguyên liệu sản xuất tơ nilon.