I. Phong trào Tây Sơn và sự nghiệp thống nhất đất nước cuối thế kỉ XVIII

- Giữa thế kỉ XVIII chế độ phong kiến ở cả Đàng Ngoài, Đàng Trong khủng hoảng sâu sắc => Phong trào nông dân bùng nổ, kéo dài trong hơn 10 năm và bị đàn áp.

- 1744 ở Đàng Trong chúa Nguyễn xưng vương, bắt tay xây dựng chính quyền Trung ương, nước ta bị chia làm 2 nước. Chính quyền Đàng Trong khủng hoảng suy yếu, đời sống nhân dân cực khổ. Phong trào nông dân bùng nổ ở Đàng Trong.

- 1771 khởi nghĩa nông dân bùng lên ở Tây Sơn (Bình Định), do ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Lữ, Nguyễn Lữ lãnh đạo.

+ Từ 1 cuộc khởi nghĩa nhanh chóng phát triển thành phong trào lật đổ chúa Nguyễn ở Đàng Trong. 

+ 1786 - 1788 nghĩa quân tiến ra Bắc lật đổ đoàn Lê - Trịnh, thống nhất đất nước.

II. Các cuộc kháng chiến ở cuối thế kỉ XVIII

1. Kháng chiến chống quân Xiêm (1785)

- Nguyễn Ánh cầu viện quân Xiêm => 5 vạn quân Xiêm tiến vào nước ta.

- 1785 Nguyễn Huệ đã tổ chức trận đánh phục kích Rạch Gầm - Xoài Mút (trên sông Tiền - tỉnh Tiền Giang) đánh tan quân Xiêm, Nguyễn Ánh phải chạy sang Xiêm.

2. Kháng chiến chống quân Thanh (1789)

- Vua Lê Chiêu Thống cầu viện quân Thanh kéo sang nước ta.

- 1788 Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế, lấy niên hiệu là Quang Trung chỉ huy quân tiến ra Bắc.

- Trên đường đi đã dừng lại ở Nghệ An, Thanh Hóa để tuyển thêm quân.

-  Sau 5 ngày tiến quân thần tốc, mùng 5 Tết 1789 nghĩa quân Tây Sơn chiến thắng vang dội ở Ngọc Hồi - Đống Đa tiến vào Thăng Long đánh bại hoàn toàn quân xâm lược.

- Phong trào nông dân Tây Sơn đã bước đầu hoàn thành sự nghiệp thống nhất đất nước và bảo vệ tổ quốc.

 III. Vương triều Tây Sơn

- 1778 Nguyễn Nhạc xưng Hoàng đế (hiệu Thái Đức) => Vương triều Tây Sơn thành lập.

- 1788 Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế thống trị từ vùng đất từ Thuận Hóa trở ra Bắc.

- Thành lập chính quyền các cấp, kêu gọi nhân dân khôi phục sản xuất.

- Lập lại sổ hộ khẩu, tổ chức lại giáo dục, thi cử, tổ chức quân đội (dịch chữ Hán, chữ Nôm để làm tài liệu dạy học).

- Đối ngoại hoàn hảo với nhà Thanh, quan hệ với Lào và Chân Lạp rất tốt đẹp.

- Năm 1792, Quang Trung qua đời.

- Năm 1802, Nguyễn Ánh tấn công các vương triều Tây Sơn lần lượt sụp đổ.