Trung Quốc
I. Phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX
Trước sự xâm lược của các nước đế quốc và thái độ thỏa hiệp của triều đình Mãn Thanh, từ giữa thế kỉ XIX nhân dân Trung Quốc liên tục nổi dậy đấu tranh chống thực dân, phong kiến.
|
Nội dung |
Khởi nghĩa Thái bình Thiên quốc |
Phong trào Duy tân 1898 |
Phong trào Nghĩa Hòa đoàn |
|
Diễn biến chính |
Bùng nổ ngày 1/1/1851 tại Kim Điền (Quảng Tây) sau lan rộng khắp cả nước. 19/7/1864, bị thất bại do sự đàn áp của chính quyền phong kiến. |
Năm 1898 diễn ra cuộc vận động Duy tân, tiến hành cải cách cứu vãn tình thế. Nhanh chóng thất bại khi vấp phải sự chống đối của phái thủ cựu do Thái hậu Từ Hi đứng đầu. |
Năm 1899 bùng nổ ở Sơn Đông lan sang Trực Lệ, Sơn Tây, tấn công sứ quán nước ngoài ở Bắc Kinh. Sau bị liên quân 8 nước đế quốc tấn công đàn áp phong trào |
|
Lãnh đạo |
Hồng Tú Toàn |
Khang Hữu Vi, Lương Khải Siêu |
|
|
Lực lượng |
Nông dân |
Quan lại, sĩ phu tiến bộ, vua Quang Tự |
Nông dân |
|
Tính chất – ý nghĩa |
Là cuộc khởi nghĩa nông dân vĩ đại chống phong kiến làm lung lay triều đình phong kiến Mãn Thanh. Đây là phong trào nông dân lớn nhất trong lịch sử Trung Quốc. |
Cải cách dân chủ, tư sản, khởi xướng khuynh hướng dân chủ tư sản ở Trung Quốc. Phong trào diễn ra được 100 ngày và còn gọi là “Bách nhật Duy tân” |
Phong trào yêu nước chống đế quốc. Tuy nhiên thiếu lãnh đạo thống nhất. |
* Nguyên nhân thất bại:
+ Chưa có tổ chức lãnh đạo.
+ Do sự bảo thủ, hèn nhát của triều đình phong kiến.
+ Do phong kiến và đế quốc cấu kết đàn áp.
* Điều ước Tân Sửu 1901
+ Nhà Mãn Thanh một lần nữa đầu hàng đế quốc, kí Điều ước Tân Sửu (1901). Theo đó, Trung Quốc phải trả một khoản tiền lớn để bồi thường chiến tranh và buộc phải cho các nước đế quốc có quyền đóng quân ở Bắc Kinh.
+ Trung Quốc thực sự trở thành nước thuộc địa, nửa phong kiến.
II. Tôn Trung Sơn và cách mạng Tân Hợi (1911)
* Tôn Trung Sơn và Đồng minh hội
- Tôn Trung Sơn là một trí thức có tư tưởng cách mạng theo khuynh hướng dân chủ tư sản.
- Tháng 8/1905 Tôn Trung Sơn tập hợp giai cấp tư sản Trung Quốc thành lập Đồng minh hội - chính Đảng của giai cấp tư sản Trung Quốc.
- Cương lĩnh chính trị: theo chủ nghĩa Tam Dân của Tôn Trung Sơn.
- Mục tiêu: lật đổ Mãn Thanh, thành lập dân quốc, thực hiện bình đẳng về ruộng đất, bình quân địa quyền.
- Lực lượng : trí thức tư sản, tiểu tư sản, địa chủ, thân sĩ bất bình với nhà Thanh.
* Cách mạng Tân Hợi (1911)
* Nguyên nhân:
+ Nhân dân Trung Quốc mâu thuẫn với đế quốc phong kiến.
+ Ngòi nổ của cách mạng là do nhà Thanh trao quyền kiểm soát đường sắt cho đế quốc nên phong trào “giữ đường” bùng nổ, nhân cơ hội đó Đồng minh hội phát động đấu tranh.
+ Khởi nghĩa bùng nổ ở Vũ Xương 10/10/1911, sau đó lan rộng khắp miền Nam, miền Trung của Trung Quốc.
+ Ngày 29/12/1911 Tôn Trung Sơn làm Đại Tổng thống lâm thời, tuyên bố thành lập chính phủ lâm thời Trung Hoa Dân quốc.
+ Trước thắng lợi của cách mạng, tư sản thương lượng với nhà Thanh, đế quốc can thiệp.
* Kết quả: Vua Thanh thoái vị, Tôn Trung Sơn từ chức (2/1912), Viên Thế Khải làm Tổng thống (6/3/1912).
*Tính chất - ý nghĩa
+ Tính chất cuộc cách mạng tư sản không triệt để.
+ Lật đổ phong kiến, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển, ảnh hưởng đến Châu Á.
* Hạn chế
+ Không thủ tiêu thực sự giai cấp phong kiến.
+ Không đụng chạm đến các nước đế quốc xâm lược.
+ Không giải quyết vấn đề ruộng đất cho nông dân.
