I. TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả

- Tản Đà (1889-1939), Nguyễn Khắc Hiếu, quê ở Sơn Tây.

- Ông snh ra và lớn lên trong buổi giao thời, con người của 2 thế kỉ

- Vào những năm 20 của thế kỉ XX, tên tuổI Tản Đà nổi lên như một ngội sao sáng trên thi đàn.

- Các tác phẩm chính: Khối tình con I,II; Giấc mộng lớn,...

- Điệu tâm hồn mới mẻ,cái tôi vừa lãng mạn, vừa bay bổng, vừa phóng khoáng, vừa ngông nghênh vừa cảm thương vừa ưu ái trong thơ văn

2.Tác phẩm

Hầu trời in trong tập Còn chơi ,xuất bản lần đầu năm 1921

II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN

1. Kể chuyện thi sĩ lên thiên đình đọc thơ cho trời và chư tiên

- Câu thơ tác giả đặt vấn đề có vẻ khách quan: Câu chuyện tôi sắp kể “chẳng biết có hay không”. Chắc chắn người nghe thì cho là bịa đặt nhưng tác giả lại khẳng định mình ở trong trạng thái rất bình thường “Chẳng hoảng hốt, không mơ màng” và câu chuyện có vẻ là thật:

                                                Thật hồn! Thật phách! Thật thân thể!

                                                Thật được lên tiên…

→ Điệp từ “Thật” kết hợp với hàng loạt dấu cảm khẳng định độ chân thật của câu chuyện của tác giả sắp kể. Cách vào đề gây được mối nghi vấn để gợi trí tò mò ở người đọc, tạo sự hấp dẫn, muốn được nghe câu chuyện, nó mang đến cho người đọc cảm giác như quay trở về với cổ tích, truyện dân gian

2. Cuộc đọc thơ cho trời và đối thoại với trời

* Khi mới lên

– Đi theo hai cô tiên lên đường mây vù vù không có cánh mà cũng có thể bay được.

– Cảnh thiên môn đẹp trang trong đỏ chói.

– Nhà thơ thấy trời hành lễ cúi xuống lậy thì trời sai hai cô tiên lôi dậy lấy ghế mây ra cho ngồi, thiết đãi như một vị khách quý chứ không phải lên để bắt tội.

– Sau đó lại pha trà trời cho nhà thơ uống để nhấp giọng đọc văn.

– Nhà thơ có trà trời nhấp giọng.

* Thi sĩ:

+ Rất cao hứng (Đọc hết văn vần sang văn xuôi; hết văn thiết lí lại văn chơi)

+ Rất đắc ý nên càng đọc càng có cảm xúc, đọc càng hay (văn dài hơn tốt ran cung mây).

- Chư tiên nghe thơ rất tán thưởng, hâm mộ (chú ý sự bộc lộ đa dạng cảm xúc qua các từ: nở dạ, lè lưỡi, chau đôi mày, lắng tai đứng, ao ước, tranh nhau dặng…)

- Trời đánh giá cao và không tiếc lời tán dương (khen hay, phê “văn thật tuyệt) nhất là đoạn thơ:

                                            Nhời văn chuốt đẹp như sao băng!

                                            Khí văn hùng mạnh như mây chuyển!

                                            Êm như gió thoảng, tinh như sương

                                            Đầm như mưa sa, lạnh như tuyết!

- Nghệ thuật so sánh làm nổi bật vẻ đẹp từ ngôn ngữ thơ đến chí khí, tâm hồn của thi sĩ. Mỗi dấu cảm là một sự  thán phục. 

- Giọng kể hào hứng, phấn chấn, tự hào.

* Đối thoại của trời và nhà thơ

– Khi đọc xong, khen xong trời mới hỏi đến tên tuổi của nhà thơ. Khi ấy nhà thơ mới giới thiệu về quê quán cũng như tên thật của mình.

– Nhà trời cho xem lại sổ sách và nhận ra người này bị đày xuống vì tội ngông nhưng thực chất ra không phải là ngông mà là trời sai xuống làm việc lương thiện cho thiên hạ -> trách nhiệm trọng trách của những nhà văn nhà thơ.

– Nhà thơ kể về những nỗi khó khăn của mình nhưng trời khuyên cứ về dưới, lòng thông không sợ gì.

– Xong việc sẽ cho trở về Đế Khuyết.

→ Qua đoạn thơ này ta thấy tài thơ văn của Tản Đà quả thật là một bậc thiên tài. Ông tự tin nhận văn mình là hay. Đồng thời qua đây nhà thơ cũng thể hiện được trách nhiệm của nhà thơ nhà văn với cuộc sống này

* Cảm nhận về cá tính, tâm hồn thi sĩ Tản Đà qua đoạn thơ:

- Một con người có cá tính rất “ngông”: ở cõi trần thân phận nhà văn bị khinh bị, xem thường, văn chương “rẻ như bèo”, Tản Đà tìm đến tận Trời để khẳng định tài năng của mình.

- Một con người có ý thức về cá nhân rất cao, dám tự mình khen mình (Trời và Chư tiên tán thưởng thơ Tản Đà, đó chính là nhà thơ tự tán thưởng). Đây không phải là sự tự kiêu, thiếu khiêm tốn trong cái nhìn vốn khiêm cung của xã hội Việt Nam thời phong kiến. Nhưng đây, chính là cái thật, là cá nhân ý thức được tài năng thực sự của mình (Tản Đà giống Nguyễn Công Trứ có cái “ngông” này).

3. Cảnh ra về và suy ngầm của nhà thơ

– Nhà thơ được tiễn về rất đàng hoàng.

– Trư tiên còn vương vấn tiễn biệt mà rơi lệ.

– Lúc về trần giới nhà thơ trông lên không còn ai, chỉ còn tiếng gà gáy và tiếng người dậy.

– Nhà thơ hối tiếc mong muốn được lên hầu trời.

III. TỔNG KẾT

1. Nội dung

- Qua bài Hầu Trời,Tản Đà đã mạnh dạn tự biểu hiện cái tôi cá nhân - một cái tôi, ngông, phóng túng, tự ý thức về tài năng, gía trị đích thực của mình và khao khát khẳng định giữa cuộc đời.

2. Nghệ thuật

- Thể thơ: thể thất ngôn trường thiên tự do, không bị trói buộc bởi khuôn mẫu nào.

- Ngôn từ: hóm hỉnh, có duyên, lôi cuốn người đọc.

- Cách biểu hiện cảm xúc: tự do, phóng túng.