I. TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả

- Tố Hữu (1920-2002), Nguyễn Kim Thành, quê ở Thừa - Thiên Huế

- Sự nghiệp thơ ca của ông luôn gắn liền với sự nghiệp cách mạng,

- Tố Hữu là lá cờ đầu của thơ ca cách mạng Việt Nam

- Thơ Tố Hữu mang tính chất trữ tình chính trị sâu sắc và đậm đà tính dân tộc.

- Các sáng tác tiêu biểu:Từ ấy, Việt Bắc, Ra trận,...

2. Tác phẩm

a. Hoàn cảnh sáng tác

– 1939 , nguy cơ đại chiến thứ hai bùng nổ . Pháp tập trung đàn áp phong trào cách mạng Đông Dương .

– 29-4-1939 , Tố Hữu bị bắt giam ở nhà lao Thừa Phủ → sáng tác bài thơ .

- Tố hữu mới được kết nạp vào Đảng 1938, đang say sưa hoạt động phong trào , bị bắt,  thế giới nhà tù cô đơn ngăn cản cuộc sống bên ngoài nhà tù.

– Bài thơ nằm trong phần Xiềng xích của tập thơ Từ ấy , viết chính thức vào tháng 7-1939.

b. Chủ đề

Nỗi nhớ nhung da diết của người cộng sản trong tù ngục với cuộc sống ngoài nhà tù .

c. Bố cục : ba phần

- Đoạn 1: Từ đầu đến thiệt thà : Nỗi nhớ da diết cuộc sống bên ngoài nhà tù .

- Đoạn 2: Tiếp theo đến ngát trời : Nỗi nhớ về chính mình trong những ngày chưa bị giam cầm .

- Đoạn 3: còn lại : Trở lại thực tại trại giam cầm lòng trĩu nặng với nỗi nhơ triền miên .

II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN

1. Nỗi nhớ của người tù cộng sản với cuộc sống bên ngoài nhà tù:

– Cảm hứng của bài thơ được gợi lên từ tiếng hò.

– Tiếng hò được lặp lại nhiều lần .

+ Tiếng hò lẻ loi đơn độc giữ trời trưa → nhân vật trữ tình cảm nhận được sự hiu quạnh .

không gian đồng vắng .

thời gian trưa vắng .

+ Hiu quạnh của   đời buồn tủi nhọc nhằn .

                              lòng người đang bị giam cầm trong tù ngục cách biệt với cuộc sống bên ngoài .

– Tiếng hò đã đồng cảm , hoà điệu của nhiều nỗi hiu quạnh

→ Người chiến sĩ cách mạng thấy nhớ nhung da diết đồng quê, cuộc sống bên ngoài nhà tù .

+ Tiếng than khắc khoải , da diết V diễn tả cõi lòng hoang văng vì bị cách biệt với thế giới bên ngoài -> nỗi hiu quạnh của người tha thiết yêu đời .

+ Sự lặp lại → nhấn mạnh liền ý liên kết  nhiều nội dung khác nhau , tô đậm cảm xúc , khắc sâu ý tưởng-> triền miên vì nỗi nhớ da diết.

– Đồng quê thể hiện lên đậm đà nỗi nhớ của tác giả:

+ Cồn thơm, ruồng tre mát, ô mạ xanh mơn mởn, nương khoai ngọt sắn bùi, chiều sương phủ bãi đồng, xóm làng và con đường thân thuộc, xóm nhà tranh thấp, con đường quen .

→ Tất cả đều đơn sơ gần gũi quen thuộc, thân thương → bị ngăn cách .

– Con người gần gũi thân thuộc thân thương :

+ Những lưng còng xuống luống cày .

+ Những bàn tay vãi giống .

+ Một giọng hò đưa bố mẹ già xa đơn chiếc → linh hồn đã khuất.

– Nỗi nhớ chân thật đâm tình thương mến .

– Nhớ đến bản thân mình :

+ Nhớ tới những ngày tháng tự do hoạt động cách mạng .

“ Rồi một …ngát trời”

→ Say mê lý tưởng , khao khát tự do sôi nổi → càng cảm thấy cô đơn với thực tại cuộc sống bị giam cầm .

2. Diễn biến tâm trạng của Tố Hữu:

– Nỗi nhớ biểu hiện tâm trạng nhà thơ :

Từ tiếng hò → đồng quê → cảnh sắc bóng dáng con người → người mẹ già nua → nhớ chính mình → từ hiện tại trở về quá khứ → hiện tại → nhớ + tràn ngập xót thương → không chỉ buồn mà cháy bỏng khao khát tự do → đằng sau là nỗi phẫn uất, bất bình với thực tại .

III. TỔNG KẾT

- Bài thơ Nhớ đồng là một bài thơ hay giàu cảm xúc và tâm trạng của một người chiến sĩ cộng sản khao khát tự do hành động . Nỗi nhớ đồng quê, con người , chính mình biểu hiện tình yêu da diết với cuộc sống bên ngoài nhà tù -> bao trùm là tình yêu Tổ quốc , khát vọng tự do.