DI TRUYỀN LIÊN KẾT VỚI GIỚI TÍNH

- Di truyền liên kết với giới tính là hiện tượng di truyền các tính trạng mà các gen xác định chúng nằm trên NST giới tính.

- Ý nghĩa của hiện tượng di truyền liên kết với giới tính:

+ Điều khiển tỉ lệ đực cái theo ý muốn trong chăn nuôi trồng trọt.

+ Nhận dạng được đực cái từ nhỏ để phân loại tiện cho việc chăn nuôi.

+ Phát hiện được bệnh do rối loạn cơ chế phân li, tổ hợp của cặp NST giới tính.

1. Gen trên nhiễm sắc thể X

1.1. Thí nghiệm 

Lai thuận:

P_tc:     X^WX^W             x             X^wY                                                  

        ♀ mắt đỏ                        ♂ mắt trắng                                                                   

G_P:    X^W                                X^w, Y                                                                            

F₁:       1 X^WX^w              :             1 X^WY                                                                         

           ♀ mắt đỏ                          ♂ mắt đỏ

F₁ x F₁:  1 X^WX^w              x             1 X^WY                                                                        

              ♀ mắt đỏ                         ♂ mắt đỏ

G:          X^W_, X^w                              X^W_, Y                                                                         

F₂:     1 X^WX^W  :  1 X^wY  :  1 X^WX^w  :  1X^wY                                                                    

         3 mắt đỏ (2♀ + 1♂ )  :  1♂ mắt trắng                                                             

Lai nghịch:

P_tc:      X^wX^w                x             X^wY

        ♀mắt trắng                        ♂ mắt đỏ

G:       X^w                                 X^w_, Y

F₁:   1 X^WX^w                :           1 X^wY

       ♀mắt đỏ                           ♂ mắt trắng

F₁ x F₁: 1 X^WX^w                x          1 X^wY

            ♀mắt đỏ                           ♂ mắt trắng

G:      X^W_, X^w                               X^w_, Y

F₂:      1X^WX^w  : 1X^wY : 1X^wX^w : 1X^wY 

        1 ♀ đỏ : 1  ♂ đỏ : 1 ♀ trắng : 1 ♂ trắng

1.2. Nhận xét

- Kết quả của 2 phép lai thuận nghịch của Moocgan là khác nhau và khác kết quả của phép lai thuận nghịch của Menđen.

- Đặc điểm di truyền của gen trên NST X: di truyền chéo.

- Ở một kiểu hình nào đó trong thế hệ F₁ hoặc F₂ tỉ lệ ♀ : ♂ ≠ 1:1.

1.3. Giải thích

         Gen quy định tính trạng màu mắt chỉ có trên NST X mà không có trên Y → vì vậy cá thể đực ( XY) chỉ cần 1 gen lặn nằm trên NST X đã biểu hiện ra KH.

2. Gen trên nhiễm sắc thể Y

- VD: Người bố có túm lông tai sẽ truyền đặc điểm này cho tất cả các con trai mà con gái thì không bị tật này.

- Giải thích : gen quy định tính trạng nằm trên NST Y, không có alen tương ứng trên X→  Di truyền cho tất cả cá thể mang kiểu gen XY trong dòng họ.

- Đặc điểm : di truyền thẳng (di truyền trực tiếp).