I. Khái niệm

1) Khái niệm

- Virut là thực thể chưa có cấu tạo tế bào, có kích thước siêu nhỏ (từ vài chục đến vài trăm nm).

2) Đặc điểm

-  Kích thước siêu nhỏ, chỉ quan sát được dưới kính hiển vi điện tử.

- Cấu tạo rất đơn giản.

- Sống ký sinh nội bào bắt buộc và chỉ nhân lên được trong tế bào sống.

3) Phân loại

Căn cứ vào Axit nucleic, virut được phân thành 2 nhóm lớn:

- Virut ADN: virut đậu mùa, virut viêm gan B, virut Hecpet...

- Virut ARN: virut cúm, virut viêm não Nhật Bản, HIV…

II. Cấu tạo

Gồm 2 thành phần cơ bản: Lõi axit nuclêic (hệ gen) và vỏ prôtêin (capsit).

-  Lõi axit nuclêic (hệ gen):

+ Cấu tạo: Chỉ gồm 1 ADN hoặc 1 ARN chuỗi đơn hoặc chuỗi kép.

+ Chức năng: Hệ gen giúp virut nhân lên, tổng hợp thành phần cấu tạo đặc trưng của nó trong tế bào chủ.

- Vỏ prôtêin (capsit):

+ Cấu tạo từ các đơn vị prôtein gọi là capsôme.

+ Chức năng: Bảo vệ virut.

- Một số virut có thêm vỏ ngoài.

+ Cấu tạo vỏ ngoài là lớp kép lipit và prôtêin.

+ Mặt vỏ ngoài có các gai glicôprôtein làm nhiệm vụ kháng nguyên và giúp virut bám lên bề mặt tế bào.

+ Virut không có vỏ ngoài gọi là virut trần.

 II. Hình thái

1) Cấu trúc xoắn

- Capsôme sắp xếp theo chiều xoắn của axit nuclêic → Hình que, hình sợi, hình cầu.
- VD: virut gây bệnh dại, virut khảm thuốc lá, virut cúm, virut sởi…

2) Cấu trúc khối

- Capsôme sắp xếp theo hình khối đa diện với 20 mặt tam giác đều.

- VD: virut bại liệt.

3) Cấu trúc hỗn hợp

- Đầu có cấu trúc khối chứa axit nuclêic, đuôi có cấu trúc xoắn.

- VD: Phagơ hay gọi là thể thực khuẩn.

∗ Bảng so sánh virut và vi khuẩn