I. Hô hấp là gì?

- Hô hấp là tập hợp những quá trình, trong đó cơ thể lấy O₂ từ bên ngoài vào đẻ oxi hóa các chất trong tế bào và giải phóng năng lượng cho các hoạt động sống, đồng thời thải CO₂ ra ngoài.

- Quá trình hô hấp ở động vật bao gồm: hô hấp ngoài, vận chuyển khí và hô hấp trong.

 II. Bề mặt trao đổi khí

- Bề mặt trao đổi khí là nơi tiếp xúc và trao đổi khí giữa môi trường và tế bào của cơ thể. Bề mặt trao đổi khí quyết định hiệu quả trao đổi khí.

- Đặc điểm bề mặt trao đổi khí:

+ Diện tích bề mặt lớn.

+ Mỏng và luôn ẩm ướt.

+ Có rất nhiều mao mạch.

+ Có sắc tố hô hấp.

+ Có sự lưu thông khí.

- Nguyên tắc trao đổi khí: khuếch tán.

 III. Các hình thức hô hấp

1. Hô hấp qua bề mặt cơ thể

- Động vật đơn bào hoặc đa bào bậc thấp (ruột khoang, giun tròn, giun dẹp) có hình thức hô hấp qua bề mặt cơ thể.

2. Hô hấp bằng hệ thống ống khí

- Thường gặp ở côn trùng.

- Hệ thống ống khí được cấu tạo từ những ống dẫn chứa không khí. Các ống dẫn phân nhánh nhỏ dần phân bố đến tận các tế bào của cơ thể và thông ra ngoài nhờ các lỗ thở.

3. Hô hấp bằng mang

- Mang là cơ quan hô hấp thích nghi với môi trường nước của cá, thân mềm, chân khớp.

- Cấu tạo mang:

+ Gồm cung mang và các phiến mang.

+ Có mạng lưới mao mạch phân bố dày đặc.

- Ngoài 4 đặc điểm của bề mặt trao đổi khí, cá xương còn có thêm 2 đặc điểm làm tăng hiệu quả trao đổi khí là:

+ Miệng và diềm nắp mang phối hợp nhịp nhàng giữa để tạo dòng nước lưu thông từ miệng qua mang.

+ Cách sắp xếp của mao mạch trong mang giúp cho dòng máu chảy trong mao mạch song song và ngược chiều với dòng nước chảy bên ngoài mao mạch của mang.

4. Hô hấp bằng phổi

- Động vật sống trên cạn thuộc lớp Bò sát, Chim, Thú có cơ quan trao đổi khí là phổi.

+ Thú: khoang mũi $\to$ hầu $\to$ khí quản $\to$ phế quản.

+ Lưỡng cư: hô hấp bằng da và phổi.

+ Chim: hô hấp bằng phổi và hệ thống túi khí.